Algemeen

Inleiding
De eerste versie van het meerjarig investeringsplan (MJIP)is aangeboden bij de begroting 2022. Het plan is een dynamisch document en wordt bij elke kadernota en begroting geactualiseerd. Het geactualiseerde MJIP is bij deze kadernota gevoegd als bijlage. Tevens is er een toelichting gegeven in de bijlage op de voorstellen die in het MJIP zijn opgenomen.

Financiële ruimte Begroting 2024
In het MJIP is budget beschikbaar voor de meerjarige investeringen. Dit budget is in eerste instantie gevoed door voordelen die voortvloeien uit de Herziening van het gemeentefonds.

Uit de begroting 2024 blijkt dat de volgende bedragen nog beschikbaar zijn:    

Na de besluitvorming van de begroting 2024 worden een viertal mutaties/voorstellen toegelicht.

Amendement plattelandswegen
Bij de begrotingsbehandeling 2024 is een amendement over plattelandswegen aangenomen. Het amendement houdt in dat € 250.000 extra geïnvesteerd wordt in plattelandswegen en dat de structurele kapitaallasten (€ 18.750) ten laste komen van het Budget MJIP.

 Voorstel structurele ruimte voor investeringen
We zien momenteel dat we veel incidentele middelen hebben en dat er beperkte structurele middelen zijn. Een manier om meer structurele middelen te genereren is door activa op de balans af te boeken, waardoor er kapitaallasten vrijvallen. Dit vraagt wel incidenteel geld.

In de Kadernota 2024 is al aangekondigd dat we gingen onderzoeken of we activa met een aanschafwaarde van kleiner dan € 25.000 op basis van onze financiële verordening kunnen afwaarderen. Dit blijkt, in overleg met onze accountant, te kunnen. Het financiële effect hiervan is dat we € 2 miljoen incidenteel mogen afwaarderen ten laste van de VAR. Hier tegenover staat een structureel voordeel van € 180.000 als gevolg van vrijvallende kapitaallasten.
Ons voorstel is om dit bedrag toe te voegen aan het budget voor het MJIP.
Dit is als een afzonderlijk beslispunt in deze kadernota opgenomen, omdat dit één van de kaders van uw raad is. Mutaties in de VAR worden afzonderlijk aan de raad voorgelegd.

Opschalingskorting
Uit de voorjaarsnota 2024 van het Rijk blijkt dat de opschalingskorting structureel vanaf 2026 wordt geschrapt. Dit betekent dat het gemeentefonds vanaf 2026 structureel stijgt met € 750 miljoen oplopend tot ongeveer € 1 miljard in 2029. Voor onze gemeente betekent dit vanaf 2026 een structurele verhoging van ongeveer € 900.000. Het kabinet vraagt hiervoor wel een prijs: in 2025 wordt het gemeentefonds met eenmalig € 675 miljoen lager vastgesteld. Voor onze gemeente een incidenteel nadeel van € 900.000 voor 2025.

Indien deze opschalingskorting wordt afgeschaft, is het onze intentie om een deel (bij voorkeur groot deel) toe te voegen aan het budget MJIP. We willen graag dat ook in de bestuursperiode 2026-2030 weer middelen beschikbaar kunnen worden gesteld voor het uitvoeren van meerjareninvesteringen.

In deze kadernota 2025 kunnen we nog niets toevoegen, omdat besluitvorming hierover nog niet afgerond is. Voor de jaren 2027 en 2028 hebben we dan ook dit op € 0 gezet.

Areaaluitbreiding: OZB
Een belangrijk speerpunt van Bestuursprogramma 2022-2026 is Wonen. De concrete ambitie van het college is om deze bestuursperiode 200 woningen te bouwen. Het afgelopen jaar zijn een kleine negentig nieuwe woningen gebouwd. Uit BERAP 2023 II en de Jaarrekening 2023 zien we de meeropbrengsten van de OZB als gevolg van areaal uitbreiding. In deze kadernota hebben we dan ook de areaalopbrengst met € 50.000 verhoogd. Deze opbrengst is in eerste instantie toegevoegd aan knop 1 en we stellen voor om deze opbrengst toe te voegen aan het budget voor het MJIP. We hechten veel waarde aan investeringen voor onze inwoners om op deze wijze onze gemeente leefbaar en toekomstbestendig te houden.

Actuele financiële ruimte
Na bovenstaande mutaties/voorstellen bedraagt de financiële ruimte:

Keuzes en fasering Meerjarig investeringsplan
Uit het Meerjarig investeringsplan blijkt dat de totale investeringen van bijna € 70 miljoen bedragen. Dit betekent een kapitaallast van bijna € 4 miljoen. Het is duidelijk dat de totale beschikbare ruimte voor bestuurlijke bestedingsvoorstellen beperkt is en dat er keuzes moeten worden gemaakt. Ook is duidelijk dat investeringen gefaseerd moeten worden uitgevoerd.

Voorzet college
Het laatste beslispunt van de raad is om in te stemmen met de voorzet van ons college ten aanzien van de voorstellen in het Meerjarig investeringsplan. Hieronder een overzicht van de voorstellen van het MJIP waar het college een hoge prioriteit aan geeft.

De voorzet van ons college wordt kort toegelicht:

1. Gemeentehuis
Uw raad heeft voor de revitalisatie van het gemeentehuis (inclusief nieuwe raadzaal) een investeringsbudget van circa € 5 miljoen beschikbaar gesteld. Hierbij is voorzien in verduurzamen, vernieuwen kantooromgeving, oplossen van klimaatklachten en vernieuwen van de raadszaal.  Op basis van het door uw raad genomen besluit zijn wij gestart met de uitwerking. In de bijpraatsessie van 15 februari 2024 is uw raad mondeling ingelicht over de kostenraming op basis van het voorlopig ontwerp en over de uitgewerkte scenario's van de mogelijke beheersmaatregelen op bouwkundig en installatietechnisch vlak. In deze kadernota nemen we een indicatief bedrag van € 3.000.000 op. Dit bedrag is gebaseerd op het economisch meest voordelige scenario zoals gepresenteerd in de bijpraatsessie van 15 februari 2024. We benadrukken dat dit een indicatief bedrag betreft en dat het uit eindelijk aan uw raad is om bij het vaststellen van de begroting 2025 te besluiten over een eventueel extra investeringsbedrag.    

2. Bruggen
In het MJIP is voor het groot onderhoud van bruggen een totaal bedrag van € 984.000 opgenomen. In het concept beleidsplan bruggen wordt voorgesteld om het groot onderhoud, over 5 jaren, gefaseerd uit te voeren.  

3. Nieuwbouw School 59 en 75 Buinerveen
Voor de investering van de nieuwbouw van School 59 en School 75 is budget opgenomen vanuit het IHP. Het beschikbare budget is na het opstellen van het Programma van Eisen niet toereikend gebleken. De netto extra structurele last van € 3.000 kan niet worden gedekt uit de beschikbare budgetten zoals aangegeven in het IHP. Dit heeft twee oorzaken. Ten eerste zijn de budgetten die vermeld staan in het IHP gebaseerd op normbedragen uit 2022 (bouwkosten vanaf 2022 gestegen). Ten tweede zijn de leerlingenaantallen in de meest recente leerlingenprognoses hoger waardoor er meer m2 gebouwd moet worden.  
De investeringen in kinderopvang worden terugbetaald door de kinderopvangorganisaties.

4. Lokaal bewegingsonderwijs in Buinerveen
Een lokaal bewegingsonderwijs voor de nieuwe scholen is een passende vervanging voor de huidige voorziening bewegingsonderwijs bij School 75. Een lokaal bewegingsonderwijs is in overeenstemming met de visie op het onderwijs en IKC’s van de gemeente en de schoolbesturen. Hiermee worden vervoersbewegingen voorkomen en het verlies van onderwijstijd tot een minimum beperkt. Ook is een lokaal bewegingsonderwijs een middel om de leefbaarheid in stand te houden en/of te vergroten.  

5. 2e Exloërmond, scholen IHP en MFA

De scholen in 2e Exloërmond zijn in blok 2 (periode 2027-2030) van het IHP opgenomen. Op dit moment vindt er een verkenning plaats of de scholen samen met andere maatschappelijke voorzieningen samengebracht kunnen worden in een MFA. De wensen en behoeften van het onderwijs en de haalbaarheid qua financiën staan hierbij voorop.

6. Fietspad Exloo-Leewal
Het fietspad vanaf de komgrens Exloo naar zwembad de Leewal is te smal en daarbij onveilig. Door het fietspad te verbreden wordt dit opgelost.

7. TOP terrein (aanpassing gemeentewerf)
Door aangescherpte regelgeving ten aanzien van de opslag van grond op het TOP (Tussentijdse OpslagPlaats) terrein is het noodzakelijk om de inrichting aan te passen. Gelijktijdig worden de aanpassing zo uitgevoerd dat ook de routing rond het Afvalbrengpunt wordt verbeterd.
Het betreft een deel-financiering. De overige gelden komen uit de reguliere budgetten.

8. Investering GVVP
Het GVVP is vastgesteld voor de periode 2019-2029. Om projecten in het kader van het GVVP te kunnen uitvoeren wordt jaarlijks voorgesteld om een bedrag van € 600.000 beschikbaar te stellen.